İnceleme Yazısı - Elitizm (Seçkincilik ve Atatürk'ten Bir Örnek)

ELİTİZM (SEÇKİNCİLİK) VE ATATÜRK’TEN BİR ÖRNEK:

Elit kavramı günümüze kadar çok farklı biçimlerde anlaşılmıştır. Kelime anlamı olarak bakarsak, ‘seçilmiş’ demektir. Tarihte elit demek, elit olmayan halk tabakasının üzerinde olan kişi demektir. Antik Yunan’da elitizmin temsilcisi filozof Platon’dur. Basitçe belirtmek gerekirse, çoğunluğun bir azınlık tarafından yönetilmesi gerektiğini savunur. Eğer bu azınlık, yönetimde olmaz ise diğer çoğunluk kendini yönetemez. Antik Yunan'dan sonra XIX.Yüzyıl'a kadar elit kavramı çok değişik biçimlerde anlaşılmıştır. Mesela politikacı elit, entellektüel elit, zengin elit v.b...

XIX. ve XX. Yüzyıl'da ise elit dendiğinde akla, iyi eğitim görmüş ve cemiyetteki yeri sağlam kişi gelmektedir. Aynı zamanda belli bir görgü seviyesinde de olması gerekir bu kişilerin. Eğitim aldıkları okullar toplumca kabul edilmiş, elit kişiler yetiştiren okullar olmalıdır. Bunula birlikte elitin tanımı günümüzde farklılık göstermektedir. Diğer bir tanıma göre ise iyi yetişmiş, kendi toplumunun tarihini çok iyi bilen, diğer kişileri yönlendirebilecek entellektüel seviyede olan kişiler de elit olarak nitelendirilebilirler. Burada yaptığım tanım birinci yaptığım tanımdan etiketlenmişlik yönüyle ayrılır. Birinci tanımda kişinin elit olabilmesi için belli okullardan mezun olmuş olması ve bir görgü sahibi olması gerekliliği vardır. Bu bağlamda birinci tanım, ikinci tanıma göre daha şekilcidir.

Kendi bakış açımla konuyu değerlendirdiğimde hangi tanıma dahil olursa olsun. Tarihin akışını değiştirmiş, insanlığa, uygarlığa, çağdaşlaşmaya katkıda bulunmuş tüm kişilerin ortak bir noktası olduğunu gördüm. O da tümünün öğrenmeye, araştırmaya, biriktirmeye ve birikimlerini aktarmaya sonsuz istekli olmaları. Kimi düşünürlere göre yöneten kişi elit değil ise, yönettiği topluluğa zarar verir.

Kitleleri yönetecek kişinin mutlaka elit biri olması gerekir. Bu elit olma biçimi şekilcilikten ziyade, işlev ve nitelikle ilgili olmalıdır. Çok parası olan herkes elit olmayacağı gibi çok iyi üniversitelerden mezun herkes de elit değildir.

Elit kişilerden biri hiç kuşkusuz ülkemizin kurucusu Gazi Mustafa Kemal Atatürk’tür. Entellüktel derinliğe ve sonsuz bir öğrenme isteğine sahip olan atamız, döneminde iyi bir askeri eğitim görmüş bir Osmanlı Subayı idi. Türk Dil Kurumu, Türk Tarih Kurumu gibi kültürel oluşumları kurarak; sadece siyasi alanda değil kültürel alanda da devletin temel kurumsallaşmasını sağladı. Onun yaptıklarını anlatmak için bu yazı yetmez. Atatürk’ün döneminde yaşamış bir diğer elit ise Ord. Prof. Dr. Tarihçi Fuat Köprülü’dür. Sadrazam Köprülü Mehmet Paşa’nın soyundan gelen bu devlet adam Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nde başbakan yardımcılığı, dışişleri bakanlığı yapmış, tarihçi ve edebiyatçıdır. Mustafa Kemal Atatürk kendisine Dışişleri Bakanı olmasını söyler. Bir siyasetçiden ziyade akademisyen olan Köprülü başlangıçta buna anlam veremez. II.Dünya Savaşı’nın sonunda Stalin Gürcü akademisyenlere Kars ve Ardahan’ı almak için bilimsel makaleler yazdırır. Bu makaleler taraflı ve gerçeği saptıran makalelerdir. Fuat Köprülü bilgisi ve deneyimi ile bu makaleleri çürütür.  Bu örnek elit bir kişinin kendi devleti için neden önemli olduğuna örnektir.

Düşünce ve eğitimin insanın çağdaşlaşmasında ve toplumların öne çıkmasında ne derece önemli olduğunun en önemli kanıtı batı rönesansıdır. Bu düşünsel süreçte kurulan üniversitelerde, yapılan araştırmalar, oluşturulan bilimsel ve kültürel miras eğitim kurumları ile nesillere aktarılmıştır. Elit olacak kişinin bu süreçteki ve dünyadaki diğer değişimlere hakim olması, onları yorumlayabilmesi ve kendi toplumuna olan izdüşümünü görebilmesi ancak ve ancak iyi bir eğitimle ve bunun sonucunda oluşacak dünya görüşü ile mümkündür. Bu şekilde kendi bulunduğu toplumun içinden dünyayı görmek yerine, dünyanın bulunduğu yerden kendi toplumunu bütün ve tarafsız olarak görür.

Fırat IŞIKGİL ...